ערבית ספרותית, לשון אמצעי התקשורת, רמה
בינונית-מתקדמים
השפה הערבית היא שפה גלובלית ובעלת חשיבות
פוליטית, כלכלית ואסטרטגית, ולכן אין זה פלא שערוצי שידור מרכזיים בעולם, כגון ה-BBC הבריטי, France
24
הצרפתי או RT
הרוסי מפעילים גם ערוצי שידורי בערבית. הקטע שלפנינו לקוח משידורי ערוץ DW (Deutsche
Welle)
הגרמני בערבית, מתוך סדרה בשם العولمه ٣٠٠٠ ("גלובליזציה 3000"), העוסקת בענייני
אקולוגיה וסביבה, כלכלה וחברה.
נתעכב רגע על המילה عَوْلَمَة – גלובליזציה – הלקוחה מן המילה عَالَم – עולם. כדי לעקוב אחר לשון אמצעי התקשורת, מאמרים וספרי
עיון, אין מנוס כיום מהיכרות עם משקלי השם فَوْعَلَة ו-فَعْلَنَة (שניהם צורות מצדר [שם פעולה] בגזרת המרובעים). במשקלים אלו נטבעות הרבה מילים המציינות מושגי
מפתח של תרבותנו העכשווית. דוגמאות:
حَوْسَبَة – מִחְשוּב (حَاسُوب – מחשב. مُحَوْسَب – ממוחשב)
عَلْمَنَة – חילון (عَلْمَانِيّ – חילוני)
رَقْمَنَة – דיגיטציה (رَقْمِيّ – ספרתי, דיגיטלי)
شَرْعَنَة – לגיטימציה (شَرْعِيّ – לגיטימי)
شَيْئَنَة (וגם: تَشْيِيء) – חִפְצוּן, החפצה, ראיפיקציה (شَيْء – דבר, חפץ)
عَقْلَنَة – רציונליזציה (عَقْل – שכל, תבונה. عَقْلَانِيّ – רציונלי, שכלתני)
וגם: خَصْخَصَة – הפרטה (خَاصّ – פרטי. مُخَصْخَص – מופרט)
كَهْرَبَة – חִשְמוּל (מהמילה كَهْرَبَاء – חשמל)
הסרטון שלפנינו עוסק בהפקת كَهْرَبَاء מצמח החרדל (خَرْدَل) בצפון הודו. מומלץ לצפות בסרטון בשלמותו ואחר
כך לקרוא את התמליל וההסברים. התמליל מובא כאן בשלמותו, והוא ארוך מאוד – אפשר ואף
מומלץ לחלק אותו למנות קטנות. מספר ביטויים ומילות קישור מסומנים בתמליל באדום,
וכדאי לשים לב אליהם במיוחד. אחרי התמליל מופיעים דברי הסבר על כמה מביטויים אלו.
يَتَطلّبُ الأمرُ أكثرَ مِنْ دُفعةٍ حتّى
تتزحزحَ الحُمُولة، فالمقطوراتُ ممتلئةٌ عن آخرِها بالمُخَلَّفاتِ الّتي جَلَبَها
المُزَارِعُونَ من حُقُولِهِمْ.ِ مَصِيرُ هذِهِ المخلّفاتِ العُضْوِيّةِ ليسَ مَكَبّ النِّفايات، بل مَحطَّاتُ تَوْلِيدِ الكهرباءِ الّتي تتحوّلُ فيها إلى وَقُودٍ ذي قِيمة.
נדרשת יותר מדחיפה אחת כדי שהמטען ינוע, שכן
המשאיות מלאות עד הקצה בשאריות שהביאו החקלאים משדותיהם. גורלן של שאריות אלו איננו אתר פסולת, אלא תחנות
לייצור חשמל, שבהן הן הופכות לדלק בעל ערך.
لقد
حَانَ مَوْسِمُ الحَصَادِ في الجنوبِ الشرقيِّ
من ولايةِ راجاستان الهِنْدِيَّة. المُزارِعُونَ يَحصِدونَ نبتةَ
الخَرْدَل، إحدى النباتاتِ القليلةِ الّتي تَنْمُو في هذه المنطقةِ الجافّة.
زِرَاعَةُ الخردلِ هي أيضًا مصدرُ دَخْلٍ لموهان شودهاري وعائلتِهِ.
זה עתה הגיעה עונת הקציר בדרום-מזרח מדינת ראג'סטאן
ההודית. החקלאים קוצרים את צמח החרדל, אחד הצמחים המעטים הגדלים באזור היבש הזה.
חקלאות החרדל היא גם מקור הכנסה של מוהאן צ'ודהארי ומשפחתו.
موهان شودهاري: "نَحْصُدُ الآن الخردلِ الّذي زرعناه قبلَ نَحْوِ أربعةِ أشهُر. نَبِيعُ
البذورَ ونَنْقُلُ مخلّفاتِ المحاصيل الى محطّةِ توليدِ الكهرباء".
מוהאן צ'ודהארי: "אנו קוצרים עכשיו את החרדל שזרענו
[אותו] לפני בערך ארבעה חודשים. אנו מוכרים את הזרעים ומעבירים את שאריות היבולים
אל תחנת ייצור החשמל".
يُتْرَكُ الخردلُ لِمُدَّةِ أُسْبُوعٍ حَتَّى
يَجِفّ، وعِنْدَئِذٍ فَقَدْ يُمْكِنُ دَرْسُه. يَتِمُّ الآن تحميلِ مخلّفاتِ المحاصيل، أيّ ما يَتَبَقَّى مِن قُشُورٍ وعِيدان. في السابقِ كانت النِفاياتُ تُحْرَقُ في الحُقول، أمّا اليوم فَإِنَّ أناند شوبرا، مُدير إحدى شَرِكَات تزويدِ الطاقةِ الهنديّة، يَشتَري المخلّفات.
החרדל מושאר למשך שבוע
כדי שיתייבש, ואז כבר אפשר לדוש אותו. כעת מעמיסים את שאריות היבולים, או הקליפות והענפים
שנשארו [מילולית: מה שנשאר מקליפות וענפים]. בעבר היו
שורפים את הפסולת בשדות, אך היום אנאנד צ'ופרה,
מנהל אחת חברות אספקת האנרגיה ההודיות, קונה את השאריות.
قام
شوبرا قَبْلَ سِتِّ سَنَوَاتٍ ببِناءِ محطّة توليد الكهرباء من المخلّفات العضويّة. لا توجد هنا حاجةٌ لبذورِ
الخردل، التي تَتِمُّ معالجتُها لإنتاجِ زيتِ القلي. أمّا النِّفاياتُ فــعليها طلبٌ كبير لتغطيةِ احتياجاتِ الأشهُرِ المُقبِلة.
צ'ופרה בנה לפני שש שנים תחנת ייצור חשמל משאריות אורגניות.
כאן אין צורך בזרעי החרדל, שאותם מעבדים לשם
ייצור שמן לטיגון. אשר לפסולת, לה יש ביקוש
גדול כדי לכסות את צורכי החודשים הבאים.
أناند شوبرا: "نشتري مخلّفاتِ المحاصيلِ لإنتاجِ طاقةٍ كهربائيّةٍ تتميّز بالجودةِ
وبالوَفرة. ومِنْ خِلَالِ ذلكَ أيضًا نُريدُ خلقَ مَزِيدٍ مِن فُرَصِ العملِ في المِنطقة".
אנאנד צ'ופרה: "אנו קונים את שאריות היבולים לשם ייצור
אנרגיה חשמלית המצטיינת בטיבה ובחסכוניותה. ואגב כך אנו
רוצים גם ליצור יותר הזדמנויות תעסוקה באזור".
وهذا يعني بالنِّسبةِ لهُ مزيدًا مِن العمل. يجلِبُ المزارعُ البالغُ مِنُ العُمْرِ ٤٤ عامًا مخلّفاتِ
محصولِهِ بنفسِهِ إلى محطّةِ توليدِ الكهرباء، مِثلَ كُلِّ المزارعينَ القاطعينَ
بالقُربِ منها. أمّا الآخرَونَ فيجلِبونَ نِفاياتِهِم لنقطةِ تجميع، ما يُوَفِّرُ الوقتَ والوقود. يقومُ حوالي ٥٠٠٠ مزارع بتزويدِ المحطّةِ بالمخلّفات في منطقةٍ قُطرُها خمسونَ كيلومترًا.
וזה אומר יותר עבודה מבחינתו. החקלאי שגילו 44 מביא את שאריות יבולו
בעצמו אל תחנת הפקת החשמל, כמו כל החקלאים החולפים בקרבת מקום. באשר לאחרים, אלה מביאים את הפסולת שלהם לנקודת
איסוף, מה שחוסך זמן ודלק. כ-5000 חקלאים מספקים לתחנה שאריות בשטח שקוטרו חמישים קילומטר.
مزارع: "كُنْتُ أكسبُ مئة ألف روبية من الخردل والآن أكسب من بَيْعِ
النفايات حوالي أربعين بالمئةِ أكثر".
חקלאי: "הרווחתי מאה אלף רופיות מהחרדל, ועכשיו
אני מרוויח ממכירת הפסולת כארבעים אחוז יותר".
المخلّفاتُ العضويّة بَدَلًا عن الفحم من أجلِ الكهرباءِ النّظيفة. لكنّ العملَ يبقَى قَذِرًا، إِذْ لا تكادُ أَقْنِعَةُ التَّنَفُّس تَحمي مِنَ الغُبارِ النّاعمِ الّذي يستَقِرُّ
في الرِّئَتَيْن. يَتِمُّ نقلُ حوالي مِئتين وخمسين طُنًّا من المُخلّفات العضويّة إلى المحطّة يَوْميًّا.
שאריות אורגניות במקום פחם לטובת החשמל הנקי, אבל העבודה עצמה נותרת
מזהמת, שכן מסיכות הנשימה כמעט אינן מגינות
מפני האבק הדקיק המתיישב בריאות. כ-250 טונות של שאריות אורגניות מובלות אל התחנה מדי יום.
جلسةُ لإدارةِ الأزمات في غرفةِ التحكُّم، فـالشريطُ الناقِلُ تعطُل. لقد تمكّن المُديرُ شوبرا من استِقْطابِ مُهندِسِينَ من جميع أنحاء الهِند إلى
المُحافظَة بِفَضْلِ الرَّواتِبِ المُغْرِية، والآن يَتَعَيَّنُ عليهمُ التّأكُّدُ مِنْ أنّ
المحطّةَ تعمَلُ بِدُونِ أيِّ مَشاكِل.
ישיבה לניהול משברים בחדר
הבקרה, שהרי הסרט הנע הושבת/התקלקל. המנהל
צ'ופרה הצליח למשוך מהנדסים מכל קצווי הודו אל המחוז בזכות
המשכורות המפתות, וכעת מוטל עליהם להבטיח שהתחנה תעבוד ללא כל בעיות.
يُخَلِّفُ حَرقُ مخلّفات المحاصيل كَمِّيّاتٍ
قليلةً جِدًّا مِنِ انبِعاثاتِ ثانِي أكسيدِ الكربون المُضِرّةِ بالبِيئة،
كمّيّاتٌ تُعادِلُ نَفْسَ الكمّيّةِ التي تنتاصُها النبتاتُ أثنَاءَ النُّمُوّ.
שריפת שאריות היבולים
מותירה כמויות קטנות מאוד של פליטות פחמן דו-חמצני [דו-תחמוצת הפחמן] המזיקות לסביבה, כמויות השוות
לאותה כמות שהצמחים פולטים בזמן צמיחתם.
أناند شوبرا: "بِالمُقارَنَةِ مَعَ الفَحْم، تُطْلِقُ المُخلّفات العضويّة كمّيّات أقَلَّ مِنَ غاز ثاني أكسيد
الكربون، كما أنّ نِسبَةَ الغازات المُضِرّة بالبيئة التي تنبَعِثُ في الغِلافِ الجَوّيّ
مُنخفِضَةٌ جِدًّا".
אנאנד צ'ופרה: "בהשוואה לפחם,
השאריות האורגניות פולטות כמויות פחותות של גז פחמן דו-חמצני, וכן שיעור הגזים המזיקים לסביבה הנפלטים לאטמוספירה
נמוך מאוד".
بِواسِطَةِ
توربينات تعمَلُ بِبُخارِ المَاء تُنْتِجُ
المحطّةُ ثمانيةَ مِيجاوات من الطاقَةِ الكهربائِيّة وتُزَوِّدُ بذلِكَ أربعةَ آلافِ منزِلٍ بالكهرباء. عائلةُ شودهاري واحِدةٌ مِنَ المُستَفِيدينَ
مِنَ المحطّة. ساعَدَ الدخلُ الإضافيُّ الأسرَةَ على زِرَاعَةِ حَقْلٍ جديد وتوسيعِ
منزلِهِم، وهي فوائدُ مَلمُوسَةٌ تُقيِّمُها أُسَرُ المُزارعين... إلى أنّهم يستثمِرونَ أيضًا في تعزيزِ القِيَمِ الرّوحانيّةِ المشتركة مِثْلَ طُقُوسٍ
للإلهِ "شيبا"، إلهِ الدَّمارِ والخلقِ الجديد عندَ الهندوس. مِن ثِمارِ
الرَّخاءِ المُتَواضِع الذي جلبتْهُ نِفاياتُ المحاصيل بَنَى المُزارِعون
مَعْبَدًا جديدًا لِهذا الإله.
באמצעות טורבינות הפועלות בקיטור [של מים], התחנה
מייצרת שמונה מגא-ווט של אנרגיה חשמלים ומספקת בכך חשמל
לארבעת אלפים בתים . משפחתו של צ'ודהארי היא אחת הנהנות [המפיקות תועלת] מן התחנה.
ההכנסה הנוספת עזרה למשפחה לזרוע שדה חדש ולהרחיב את ביתם, ואלה הן טובות הנאה
מוחשיות שמקבלות משפחות החקלאים... עד כדי כך שהם משקיעים
גם בחיזוק הערכים הרוחניים המשותפים כגון טקסים לאל שיווה, אל ההרס והבריאה ומחדש
אצל ההינדים. מפירות השגשוג הצנוע שהביאה פסולת היבולים בנו החקלאים מקדש חדש לאל
זה.
لكِنَّ
آخَرينَ يُرِيدونَ أيضًا الحُصولَ على جُزْءٍ
مِنَ الكَعْكَة. هذا الجبلُ من مخلّفاتِ المحاصيل لَيْسَ مِلْكًا لِمحطّةِ توليدِ الكهرباء، بل لِأحدِ الوُسَطاء. ما كانَ عديمَ القِيمةِ في الماضي أصبحَ الآنَ سِلعَةً
رائِجَةً، إِذِ ازْدادَ عَدَدُ صانِعِي الطّوبِ في المِنطَقةِ الذين يستبدِلونَ الفحمَ في
أفرانِهِمْ بنِفاياتِ المَحاصيل.
אבל אחרים רוצים גם הם לקבל פיסה מן העוגה. ההר הזה
של שאריות היבולים איננו רכוש של תחנת ייצור
החשמל, אלא של אחד המתווכים. מה שהיה חסר ערך
בעבר הפך עתה לסחורה מבוקשת, שכן גדל מספר
יצרני הלבֵנים באזור אשר מחליפים את הפחם בתנוריהם בפסולת היבולים.
موهان شودهاري: "إنّهُ أمرٌ جيِّدٌ بِالنِّسبَةِ للمزارعين، فـكُلّمَا زَادَتِ المُنافَسَةُ كُلّما ارتَفَعَ السِّعر. إذا عرض عليّ أحدُهُم سِعْرًا ما فَإنّ شَخصًا آخر قد يعرِضُ الضُعف. وكمُزارِعٍ فإنّني أبِيعُ بِالطّبع للذي يدفعُ أكثر".
מוהאן צ'ודהארי: "זה דבר טוב בשביל החקלאים, שכן ככל שהתחרות גוברת, כך המחיר
עולה. אם אחד מציע לי מחיר מסוים, אולי איש
אחר יציע לי כפול. וכחקלאי אני אמכור כמובן
למי שמשלם יותר".
أناند شوبرا: "إعتدتُ على شِراءِ الطُّنِّ الواحد بحوالي ستّمئة روبية. أمّا الآن فـأنا أدفعُ ما بَينَ ألفين ومئة وألفين ومئتي روبية، فبِسَبَبِ المُنافَسَةِ ارتَفَعَتِ الأسعار بِثَلاثةِ أضعاف".
אנאנד צ'ופרה: "התרגלתי לקנות טון אחד בכ-600 רופיה. עכשיו, לעומת זאת, אני משלם בין 2,100 ל-2,200
רופיות, כך שבגלל התחרות המחירים עלו פי
שלושה".
حتّى
وإِنْ كانَ
المنافِسونَ يدفَعونَ الأسعارَ الأعلى للمُزارِعِين، فإِنّهم سَيستَمِرّونَ في تزويد
المحطّة بِما يَكْفِي مِنَ النِّفايات، لِأنَّ المحَطّةَ الّتي تُوَلِّدُ الطاقةَ مِنْ غَيْرِ الفَحم سَتَظَلُّ دائِمًا الزّبونَ الوفِيَّ للمُزارِعين.
גם אם המתחרים ישלמו את המחירים הגבוהים ביותר
לחקלאים, אלו ימשיכו לספק לתחנה כמות מספקת של פסולת [מילולית: במה שמספיק מהפסולות], משום שהתחנה, המייצרת אנרגיה ללא פחם, תישאר תמיד הלקוח הנאמן לחקלאים.
أناند شوبرا: "إنّهُ مصدرُ دَخلٍ مضمونٌ على المَدَى الطّويل، كما أنَّ نَمَطَ حَياتِهِم شَهِدَ تَحَسُّنًا. لِذلِكَ فإِنّ الجَميعَ سُعداء بِوُجودِ هذِهِ المَحَطّة".
אנאנד צ'ופרה: "זהו מקור הכנסה מובטח לטווח הארוך, וגם דרך החיים שלהם השתפרה [היתה עדה לשיפור]. לכן הכול שמחים על קיום התחנה הזאת".
تُعَدُّ محطّة توليدِ الكهرباء من المخلّفات
العضويّة نموذَجًا لتوليدِ الطّاقةِ النّظيفةِ في الرِّيف، لأنّها تُفِيدُ الجَميع: المُنَاخَ والمَحطّةَ ومُزارِعِي الخَردل في راجاستان .
תחנת הפקת החשמל משאריות
אורגניות נחשבת כדוגמה [מופת לחיקוי] להפקת אנרגיה נקייה באזורי הכפר, מכיוון שהיא מועילה לכול: לאקלים, לתחנה ולחקלאי
החרדל בראג'סטאן.
הסברים
תיאור תהליכים בשפה
בכתבה יש כמה מבנים
מעניינים המשמשים לתיאור תהליכים. אחד מהם הוא השימוש בצורת הסביל, המאפשרת לתאר
פעולה או תהליך בלי לציין את מבצע הפעולה. מבנה נוסף הוא تَمَّ + מצדר (בוצע, הושלם, הסתיים), המאפשר גם הוא
לתאר פעולה או תהליך ללא המבצע שלהן. מבנה אחר הוא قَامَ بِـ + מצדר (ביצע, קיים, ערך), שנושאו הוא מבצע
הפעולה אך הוא מאפשר לבצע פעולה מורכבת או עקיפה שאינה ניתנת לביטוי בעזרת פועל
רגיל. שתי דוגמאות מתוך הכתבה:
يَتِمُّ
نقلُ حوالي
مِئتين وخمسين طُنًّا من المُخلّفات العضويّة إلى المحطّة يَوْميًّا.
כמאתיים וחמישים טונות של
שאריות אורגניות מוּבָלות מדי יום אל התחנה (מילולית: מתבצעת הובלה של...).
قام
شوبرا قَبْلَ سِتِّ سَنَوَات ببِناءِ محطّة توليد الكهرباء...
צ'ופרה בנה לפני שש שנים
תחנה לייצור חשמל (מילולית: קם צ'ופרה לפני שש שנים בבניית תחנה... – אולי משום שהוא
לא בנה אותה במו ידיו אלא שכר פועלים לשם כך).
מילות קישור חשובות
בכתבה יש שימוש במבני
קישור רבים, שכמה מהם הודגשו באדום. ביניהם אפשר למצוא מבנים של סיבתיות:
لكنّ العملَ يبقى قَذِرًا، إِذْ لا تكادُ أَقْنِعَةُ التَّنَفُّس تَحمي مِنَ الغُبار...
שֶכֵּן... / שהרי...
بِفَضْلِ
الرَّواتِب المُغْرِية
בזכות... / הודות ל-...
بِسَبَبِ
المُنافَسَةِ ارتَفَعَتِ الأسعار بِثَلاثةِ
أضعاف
בגלל... / בשל...
تُعَدُّ المحطّة نموذجًا... لأنّها تُفِيدُ الجَميعَ
כי היא ... / משום שהיא...
ומבנים של השוואה:
في
السابق كانت
النِفايات تُحْرَقُ في الحُقول، أمّا اليوم فَإِنَّ أناند شوبرا يَشتَري المخلّفات.
בעבר.... ואילו היום....
بِالمُقارَنَةِ
مَعَ الفَحْم...
בהשוואה ל-...
كُلَّمَا زَادَتِ المُنافَسَةُ كُلَّمَا ارتَفَعَ السِّعر
ככל ש... כך...
עוד מבנים מסומנים באדום
בגוף הטקסט, ומומלץ לחפש אותם.
אין תגובות:
הוסף רשומת תגובה